105. rocznica nadania kobietom praw wyborczych. Historyczny moment w dziejach demokracji

28 listopada to jedna z najważniejszych dat w dziejach polskiej demokracji. Tego dnia w 1918 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał „Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego”. W myśl artykułu I wyborcą do Sejmu mógł być każdy obywatel państwa, bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat. Oznaczało to, że prawa wyborcze otrzymały także kobiety.

Sufrażystki
28 listopada 1918 roku kobiety otrzymały prawa wyborcze, fot. Wacławiak

W ówczesnym świecie nie było to tak naturalne, jak teraz. Polska była jednym z pierwszych krajów, które zdecydowały się na ten krok! Wcześniej prawa wyborcze otrzymały kobiety w Nowej Zelandii (1893 r.), Australii (1902 r.), Finlandii (1906 r.), Danii (1908 r.), Norwegii (1913 r.), Islandii (1915 r.) i Kanadzie (1917 r.). Obok Polek w 1918 r. prawo do głosowania zyskały także Litwinki, Niemki, Brytyjki i Austriaczki.

Postulaty równości

Polskie aktywistki głosiły postulaty powszechnej równości już od początku XX w. Podejmowały kwestie równego prawa do pracy i wyższego wykształcenia, walczyły o prawa samotnych matek, osieroconych dzieci, tępiły alkoholizm i prostytucję, wspierały najbiedniejsze rodziny. Z roku na rok rosła świadomość publiczna i społeczna kobiet w Polsce, czego dowodem jest również czynny udział Polek w walce o niepodległość, w tym ich obecność w formacjach wojskowych i czynny udział w starciach militarnych.  

Romana Pachucka – łódzki symbol

W Łodzi „symbolem ruchu” jest Romana Pachucka, założycielka m.in. łódzkiego koła Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich i redaktorka feministycznego pisma „Ster”. Była łódzką nauczycielką, a następnie dyrektorką Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Emilii Sczanieckiej w Łodzi (dzisiejsze IV LO), gdzie znajduje się jedyne miejsce jej pamięci – tablica ufundowana przez wychowanki i wychowanków. 

Romana Pachucka ma szczególne zasługi w kwestii dostępu dla kobiet miejsc na wyższych uczelniach. Pozostał po niej m.in. pamiętnik – dziś bezcenny zapis pierwszych zorganizowanych działań polskich feministek. Reprezentowały one przeważnie środowiska ziemiańskie i inteligenckie, ale ze swoją ideą starały się dotrzeć do kobiet z różnych warstw. 

Prawo do decydowania 

Działaczki feministyczne przekonywały kobiety, że skoro mają już prawo do edukacji i pracy, płacą podatki, są właścicielkami nieruchomości, czasem samodzielnie utrzymują rodziny, to powinny mieć prawo do decydowania o zasadniczych sprawach w państwie. Prawo do pracy daje bowiem kobietom szansę na samodzielność, ale prawo wyborcze to coś więcej – realny wpływ w najważniejszych dziedzinach życia. 

ZOBACZ TAKŻE