Takie jedzenie może poprawić humor, ale zwykle na krótko i nie u każdego tak samo. Ważny jest też moment i okoliczności. W tym tekście wyjaśniam, czym jest comfort food, jak działa, jaki ma wpływ na zdrowie oraz co mówią badania.
Artykuł powstał we współpracy z Cateringiem Dietetycznym 5PD.
Czym jest comfort food i dlaczego budzi tyle emocji?
Definicja comfort food: co oznacza i jakie są przykłady?
W dosłownym tłumaczeniu to „jedzenie dające pocieszenie". Według Oksfordzkiego Słownika Języka Angielskiego pojawiło się w 1977 roku w The Washington Post. Badacze wskazują jednak na wcześniejsze użycie w 1966 roku w Palm Beach Post, w tekście o otyłości. Autorzy sugerowali wtedy, że dorośli pod silnym stresem wracają do smaków kojarzonych z dzieciństwem, jak jajko w koszulce od mamy czy rosół. Comfort food to dania i produkty, które karmią ciało, a przede wszystkim przynoszą spokój i poprawę nastroju.
Co sprawia, że comfort food poprawia nastrój?
Mechanizm działania: powiązanie z układem nagrody i hormonami
Gdy jemy ulubione jedzenie, aktywuje się układ nagrody w mózgu, odpowiedzialny za emocje. Ważna jest dopamina, związana z przyjemnością. Jej poziom rośnie zarówno po kontakcie z substancjami chemicznymi, jak i przy zachowaniach takich jak zakochanie, zarabianie pieniędzy czy jedzenie smacznych potraw.
Liczy się też serotonina, często nazywana hormonem szczęścia. Dieta bogata w węglowodany i uboższa w białko sprzyja większemu stężeniu serotoniny w mózgu, co może poprawiać myślenie i zmniejszać stres. Typowe comfort food, obfite w węglowodany i tłuszcze, nasila wydzielanie dopaminy, serotoniny i endogennych opioidów, co podnosi nastrój.
Czy efekt poprawy nastroju jest chwilowy czy długotrwały?
Najczęściej działa szybko i mocno, ale na krótko. Ulgę daje aktywacja układu nagrody i wyrzut dopaminy oraz serotoniny. Potem uczucie znika, a bywa, że pojawia się poczucie winy, częściej opisywane przez kobiety.
Wyniki niektórych badań wskazują na efekt podobny do placebo. Poprawa po comfort food bywała nie większa niż po jedzeniu „neutralnym" albo nawet bez jedzenia. Trwała poprawa nastroju zwykle wymaga innych strategii niż sam ulubiony posiłek.
Czy comfort food faktycznie poprawia nastrój według badań?
Wyniki badań naukowych i opinie ekspertów
Badania potwierdzają, że jedzenie takich potraw zwiększa wydzielanie dopaminy, serotoniny i endogennych opioidów. Dr Małgorzata Wróblewska, dietetyczka kliniczna, podkreśla wpływ zarówno smaku, jak i składników odżywczych na produkcję „hormonów szczęścia", co realnie podnosi nastrój.
Z kolei eksperymenty z 2011 i 2015 roku wskazały, że poprawa nastroju po comfort food bywa podobna jak po jedzeniu neutralnym lub bez jedzenia. Dużą rolę odgrywają oczekiwania i skojarzenia.
Podsumowanie
Comfort food budzi duże zainteresowanie i wiele pytań. Smaki, zapachy i wspomnienia uruchamiają układ nagrody w mózgu. Dopamina i serotonina dają krótką ulgę i lepszy nastrój. Znajome potrawy pomagają przetrwać stres, smutek i poczucie samotności, zwłaszcza gdy wiążą się z bliskimi osobami.
Efekt bywa jednak krótki, a czasem zbliżony do placebo. Najlepiej wybierać mądrze, jeść z umiarem i częściej sięgać po zdrowsze wersje. Comfort food może poprawić humor, ale dobrze, by nie był to jedyny sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami. Równowaga w diecie i w życiu pomoże korzystać z ulubionych smaków w przyjemny i bezpieczny sposób.