Gruźlica płuc to bakteryjna choroba zakaźna, którą wywołują prątki gruźlicy, nazywane również prątkami Kocha. Dawniej gruźlicę nazywano galopującymi suchotami. Była ona powodem śmierci m.in. Fryderyka Chopina czy Franza Kafki. Obecnie na to schorzenie zapada dużo mniej osób niż w poprzednim stuleciu, jednak wciąż umiera z tego powodu wiele chorych. W Polsce, za sprawą obowiązkowych szczepień dla dzieci, zmniejszyła się liczba zachorowań na gruźlicę. Bezpieczna szczepionka podawana jest już od lat przed wypisaniem noworodka ze szpitala.
Jak można się zarazić gruźlicą?
Wyróżnia się trzy drogi zakażenia gruźlicą:
- drogę kropelkową – wdychanie bakterii rozsiewanych przez zarażoną osobę podczas kaszlu, kichania czy mówienia;
- drogę pokarmową – picie skażonej wody lub nieprzegotowanego mleka od zakażonych gruźlicą krów (prątki w wodzie, mleku i mięsie giną podczas gotowania i pasteryzacji);
- przez skórę – na zakażenie narażone są osoby, które skaleczą się podczas pracy, np. w prosektoriach lub rzeźniach.
Warto wiedzieć, że prątki gruźlicy mogą zaatakować nie tylko płuca, ale również inne narządy. W Polsce do najczęstszych przypadków gruźlicy pozapłucnej należą: gruźlicze zapalenie opłucnej, gruźlica węzłów chłonnych, gruźlica układu moczowo-płciowego, gruźlica kości i stawów czy gruźlica mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych. Co istotne, do ich rozwoju przyczynia się najczęściej osłabiony układ odpornościowy.
Objawy i możliwe powikłania gruźlicy
Gruźlica w początkowej fazie rozwoju może nie dawać żadnych objawów. W miarę rozwoju infekcji pojawiają się:
- stany podgorączkowe,
- odkrztuszanie wydzieliny o charakterze śluzowym, ropnym lub podbarwionej krwią,
- kaszel, który trwa co najmniej 3 tygodnie,
- nocne poty,
- duszności,
- krwioplucie,
- utrata masy ciała,
- bóle w klatce piersiowej,
- męczliwość,
- ogólne osłabienie.
W przypadku podejrzenia gruźlicy zaleca się wykonanie RTG klatki piersiowej, pobranie plwociny na badania bakteriologiczne lub wykonanie testów IGRA. Gruźlicy nie należy bagatelizować, ponieważ może powodować groźne powikłania, m.in. odmę, ropniaka opłucnej, zwłóknienie opłucnej czy krwotok płucny
Profilaktyka gruźlicy
Do najważniejszych metod zapobiegania gruźlicy należą:
- wczesne wykrywanie choroby i wdrażanie natychmiastowego leczenia,
- przebadanie członków rodziny osób, u których rozpoznano gruźlicę (w celu jej wykluczenia),
- poprawa warunków życia (lepsze warunki sanitarne, zdrowe odżywianie czy nasłonecznione mieszkanie),
- uświadamianie chorych w zakresie higieny – aby zakrywali dłonią usta podczas kaszlu i odkrztuszania, a także nos, kiedy kichają,
- szczepienia BCG (w Polsce obowiązkowe).
Warto także dbać o swoją odporność, od której w dużej mierze zależy rozwój tej choroby.
Grupy ryzyka
W grupie osób narażonych na zarażenie gruźlicą są zwłaszcza dzieci pomiędzy 10. a 15. rokiem życia, osoby starsze, osoby z osłabionym układem immunologicznym, niedożywione lub często odchudzające się, nadużywające alkoholu bądź narkotyków, a ponadto diabetycy, wrzodowcy, palacze i osoby w kryzysie bezdomności.
