Łódzcy Niemcy witali wojska niemieckie owacjami. Dla żołnierzy urządzano poczęstunki, na budynkach pojawiły się hitlerowskie flagi. Powitanie organizowane było głównie przez zwolenników partii nazistowskiej, którzy dopuszczali się pierwszych ekscesów wobec Żydów i Polaków.
Komitet Obywatelski Miasta Łodzi
Niewiele można było już w tej sytuacji zrobić, ale 6 września 1939 r. rozpoczęto tworzenie w Łodzi komitetu obywatelskiego, na czele którego stanął bp Kazimierz Tomczak, a zastępowali go Bolesław Kotkowski i Arno Kindermann. Miał on reprezentować ludność miasta wobec wkraczającej armii niemieckiej, a jego głównymi zadaniami były ochrona magazynów z żywnością, zorganizowanie na elementarnym poziomie aprowizacji miasta oraz opieka nad rannymi.
W swoich odezwach komitet zwracał się do łodzian o dostarczanie przedmiotów ułatwiających funkcjonowanie szpitali. Mimo pewnych szykan ze strony Niemców komitet funkcjonował do końca października 1939 r. Na początku listopada Łódź została formalnie przyłączona do III Rzeszy, a władzę w mieście objęła cywilna administracja niemiecka. Zaczęły się represje. Aresztowano bpa Tomczaka wraz z grupą polskiej inteligencji pracującej na rzecz komitetu.
Decyzje administracyjne
Początkowo Łódź zamierzano przyłączyć do Generalnego Gubernatorstwa, które zostało utworzone 28 września 1939 r. Miasto wizytował nawet w październiku Hans Frank, który przejął władzę cywilną z rąk Wehrmachtu. Jednak zdecydowana postawa łódzkich Niemców, pragnących, aby miasto należało do Rzeszy – poparta przez Artura Greisera, gauleitera Kraju Warty (Warthegau) – doprowadziła do zmiany decyzji.
Ostatecznie Łódź przyłączono do III Rzeszy 4 października 1939 r. Z tego powodu na oficjalnych uroczystościach 8 listopada pojawił się Artur Greiser. Odbyły się one w parku Poniatowskiego przemianowanym na Hitlerjugend Park. Łódź stała się początkowo jednym z miast rejencji kaliskiej w Kraju Warty, ale z biegiem czasu przenoszono urzędy z Kalisza do Łodzi. Od wiosny 1940 r. prezes rejencji kaliskiej urzędował już w pałacu Poznańskich, jednak dopiero 1 kwietnia przemianowano ją na rejencję łódzką.
Niemiecka lista narodowa
Ustawy o obywatelstwie III Rzeszy przewidywały dwie kategorie narodowościowe: Reichsdeutsche (obywatele państwa niemieckiego ze względu na narodowość) i Volksdeutsche (obywatele państw obcych, którzy przyjęli obywatelstwo niemieckie). Niemiecka lista narodowa (Deutsche Volksliste) miała aż cztery różne kategorie. Do pierwszej zaliczano osoby zasłużone dla Niemiec (niebieskie dowody tożsamości), do drugiej – osoby aktywnie popierające niemieckość (niebieskie dowody), do trzeciej – volksdeutschów, czyli osoby spolonizowane, ale rokujące nadzieje na pozostanie pełnowartościowymi Niemcami (zielone dowody), a do czwartej przypisywano osoby niemieckiego pochodzenia, ale spolonizowane i źle nastawione wobec ideologii nazistowskiej (czerwone dowody).
We wrześniu 1939 r. Niemcy stanowili ok. 10 proc. mieszkańców Łodzi, czyli ponad 60 tys. osób. Odsetek ten wyraźnie wzrastał, ponieważ deportowano wielu Polaków, a sprowadzono Niemców. Pod koniec wojny w Łodzi mieszkało ich już 140 tys., co stanowiło ponad 1/4 ludności miasta (w tym ok. 100 tys. osób podpisało volkslistę). Wśród nich była grupa zwolenników nazizmu, którzy pracowali zwykle na średnich szczeblach administracji i byli poprzez swoją znajomość lokalnego środowiska niebezpieczni dla swoich dawnych sąsiadów – Polaków i Żydów. Spora część łódzkich Niemców podpisała volkslistę z powodów oportunistycznych, choć wielu z nich uważało się za Polaków – żyło w mieszanych związkach i posługiwało się językiem niemieckim, ale z ideologią faszystowską nie miało wiele wspólnego.
Łódź dość szybko pogrążyła się w mrokach okupacyjnego terroru.
