Lindley wcale nie był pierwszy. Jak w Łodzi powstała kanalizacja? [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

W XIX wieku Łódź – jedno z najludniejszych miast zaboru rosyjskiego, które wytwarzało ogromne bogactwa – nie posiadało ani wodociągów, ani kanalizacji! Ścieki bytowe i fabryczne kierowano rynsztokami wprost do lokalnych rzeczek: Łódki, Jasienia, Karolewki i Dąbrówki, a mieszkańcy pili wodę z płytkich podwórkowych studni, skażoną bakteriami i związkami chemicznymi.

Łódź. Ścieki płynące kanałem rzeki Jasień - 1931 rok
Ścieki płynące kanałem rzeki Jasień - 1931 rok
5 zdjęć
Łódź. Ścieki płynące kanałem rzeki Jasień - 1931 rok
Łódź. Ścieki płynące w korycie rzeczki Dąbrówki - lata 30. XX wieku
Łódź. Ścieki płynące kanałem rzeki Łódki - 1937 rok
Łódź. Ścieki płynące rzeką Karolewką - 1931 rok
ZOBACZ
ZDJĘCIA (5)

Już w 1876 roku architekt miasta Hilary Majewski przygotował projekt wodociągów. Zaproponował budowę studni głębinowej i zbiornika na wodę w najwyższym punkcie śródmieścia Łodzi – przy skrzyżowaniu obecnych ulic Sienkiewicza i Tuwima, skąd woda miała rozchodzić się rurami po centrum, by zaspokajać potrzeby mieszkańców i zasilać hydranty przeciwpożarowe.

12 stycznia 1886 roku powstał Komitet Kanalizacji i Wodociągów w mieście Łodzi, który skupiał największych i najbogatszych fabrykantów. Planowali oni powołanie towarzystwa akcyjnego do budowy i eksploatacji kanalizacji, oczyszczalni i wodociągów. Władze carskie zażądały od właścicieli zakładów natychmiastowego zaprzestania zatruwania łódzkich rzek. Ci w odpowiedzi zlecili inżynierowi Edwardowi Szenfeldowi przygotowanie projektu oczyszczania ścieków fabrycznych. Szenfeld oparł swój projekt na założeniu, że w Łodzi musi powstać kanalizacja ogólnospławna (wspólne kanały dla zbierania ścieków bytowych, fabrycznych i deszczówki) z siecią osadników. Realizacja tego pomysłu nie doszła do skutku, ponieważ fabrykanci nie zdecydowali się ponosić tak dużych wydatków inwestycyjnych.

Warszawska inspiracja

W 1890 roku warszawscy inżynierowie Arnold Bronikowski, Józef Słowikowski i Kazimierz Zommer przedstawili władzom miasta projekt pozyskiwania wody z rzeki Grabi pod Łaskiem. Nie była ona krystalicznie czysta, dlatego zaprojektowano dodatkowe filtry mające poprawić jej jakość. 

W Łodzi miały powstać dwa systemy kanalizacji: północny – z wylotem do rzeki Łódki, i południowy – z wylotem do Jasienia. Ścieki miały być klarowane w dwóch oczyszczalniach. Projekt nie obejmował kanalizacji deszczowej, a jedynie sanitarną.

27 maja 1898 roku prezydent Łodzi Władysław Pieńkowski wizytował budowę kanalizacji i wodociągów w Warszawie. Wizyta musiała wywrzeć na nim wrażenie, skoro już w 1900 roku w magistracie powstała Łódzka Komisja Wodno-Kanalizacyjna. Do współpracy zaproszono projektanta i budowniczego warszawskiej kanalizacji, inżyniera Sir Williama Heerleina Lindleya. Zawarto z nim kontrakt na przygotowanie projektu, ale zaczęto go realizować dopiero w 1925 roku.

ZOBACZ TAKŻE