Szopki wywodzą się ze średniowiecznych misteriów bożonarodzeniowych, przedstawiających sceny narodzin Jezusa. W Polsce tradycja ich budowy sięga XIII w. i była szczególnie rozwijana przez zakony franciszkańskie, które propagowały ideę odtwarzania stajenki betlejemskiej. Szopki to zazwyczaj małe, ozdobne konstrukcje z figurkami przedstawiającymi Świętą Rodzinę, Trzech Króli, pasterzy i aniołów. W szopkach pojawiają się elementy lokalne, historyczne i humorystyczne. Tradycyjnie są wykonywane ręcznie z takich materiałów jak drewno, papier, tektura czy metal.
Najbardziej znane szopki krakowskie wyróżniają się bogatym zdobieniem oraz nawiązaniem do architektury Krakowa, np. do Wawelu, kościół Mariackiego czy Sukiennic. Mają formę fantazyjnych, wielopiętrowych konstrukcji, które często łączą elementy historyczne z motywami współczesnymi.
W wielu regionach Polski popularne są żywe szopki, powstające szczególnie przy klasztorach i kościołach, gdzie w bożonarodzeniowej scenerii występują zwierzęta. W Łodzi przez lata taką szopkę budowano przed archikatedrą, jednak z żywych stworzeń zrezygnowano dla ich dobra.
