Od lat 20. XIX wieku napływała tutaj ludność z innych ziem polskich i wielu krajów europejskich. W niedługim czasie Łódź stała się metropolią wielonarodowościową i wielowyznaniową, a z czasem i wielokulturową. Zróżnicowanie to wciąż widać w krajobrazie architektonicznym miasta, w tym także w architekturze sakralnej i sztuce sepulkralnej, obejmującej bogactwo form i stylistyki nagrobków i grobowców na łódzkich cmentarzach.
Najcenniejsze i najbardziej oryginalne, także w skali kraju, a niekiedy i Europy, znajdują się na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej. Założony jako trzeci w historii miasta był pierwszym wspólnym miejscem pochówku dla ludności trzech wyznań chrześcijańskich: katolików, ewangelików i wyznawców prawosławia. Jego trzy wewnętrznie rozdzielone części były połączone wspólnym zewnętrznym murem. Całość założenia odzwierciedla wielowyznaniowy charakter dawnej Łodzi.
Cmentarz trzech wyznań
Uroczyste poświęcenie cmentarza przy ul. Ogrodowej nastąpiło 9 września 1855 r., choć pierwsze pochówki odbywały się tam już w 1854 r. Rok później zapadły decyzje urzędowe zatwierdzające wniosek Magistratu Miasta Łodzi do Naczelnika Powiatu Łęczyckiego uznający „(…) za konieczną potrzebę obmyślenie miejsca przyzwoitego na urządzenie Cmentarza Grzebalnego mianowicie: 1. dla Katolików 2. dla Prawosławnych 3. dla Ewangelików”.
W niedługim czasie trójwyznaniowa nekropolia przy ul. Ogrodowej stała się miejscem pochówku zasłużonych łodzian, w tym przedwojennych prezydentów oraz przedstawicieli elity finansowej i kulturalnej reprezentowanej przez burżuazję przemysłową, kupców i bankierów, lekarzy, nauczycieli i artystów. Rangę historyczną cmentarza podkreślają miejsca i osoby związane ze szczególnymi wydarzeniami z historii Polski. W jego katolickiej części znajduje się aleja powstańcza oraz kwatera zasłużonych, które stały się miejscem pamięci bohaterów walk niepodległościowych.
Galeria sztuki nagrobnej
Stary Cmentarz wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych, co nadaje mu rangę miejsca zabytkowego. Odnajdujemy tu zabytki unikatowe w skali kraju i Europy. Na bogactwo łódzkiego cmentarza składa się blisko tysiąc kaplic grobowych, pomników nagrobnych, rzeźb i kutych ogrodzeń. Ich autorzy to znakomici architekci i rzeźbiarze, a wykonawcy wywodzili się z renomowanych przedsiębiorstw kamieniarsko-rzeźbiarskich z Warszawy, Wrocławia, a nawet Wiednia.
W Łodzi szczególnie wyróżnił się zakład kamieniarski Antoniego i Józefa Urbanowskich. Wiele dzieł sztuki zamawiano i sprowadzano z pracowni wybitnych rzeźbiarzy europejskich. Do grona tego należy m.in. Otto Lessing, niemiecki artysta, który w swojej rzymskiej pracowni stworzył piękny pomnik kobiety-anioła zdobiący grób Sophie Biedermann (część ewangelicka). Na uwagę zasługuje również postać Heinricha Eplera i cenne dzieło pochodzące z jego drezdeńskiej pracowni – posąg Chrystusa Miłosiernego nad grobowcem rodzinnym Grohmanów, znanych łódzkich przemysłowców. Wśród twórców polskich należy wyróżnić warszawskich rzeźbiarzy: Andrzeja Pruszyńskiego (jego autorstwa były postacie muzykujących aniołów na wieży kaplicy Scheiblera) i Jana Antoniego Biernackiego (wykonał płaskorzeźbę na pomniku dr. Karola Jonschera).
Resztę tekstu znajdziesz poniżej.
