Nie był to pierwszy w Łodzi ogród o charakterze botanicznym, bo od 1929 roku funkcjonował podobny w parku Źródliska. Było to jednak niewielki, jednohektarowy obiekt Pracowni Przyrodniczej, mający charakter edukacyjny dla placówek szkolnych. Koncepcja powstania większego i otwartego Ogrodu Botanicznego w parku na Zdrowiu opracowana została już w latach 30. XX wieku przez ówczesnego dyrektora Plantacji Miejskich, twórcy wielu łódzkich parków i terenów zielonych, Stefana Rogowicza. Przed wybuchem II wojny światowej nie udało się jej jednak zrealizować.
Po II wojnie światowej
Dokonano tego po zakończeniu działań wojennych. Inicjatorem powstania Ogrodu Roślin Leczniczych w Łodzi był profesor Jan Muszyński, kierownik Zakładu Farmakognozji i Upraw Roślin Leczniczych Uniwersytetu Łódzkiego. Otwarty został 19 września 1946 roku, ale miał być on początkiem większego Ogrodu Botanicznego. Ogłoszono konkurs na jego zaprojektowanie. Zwycięski projekt „Flora” został wymyślony przez Władysława Niemirskiego i Alfonsa Zielonko. Jednak nie został on zrealizowany, a ówczesny Ogród Botaniczny został powiększony jedynie do 6 hektarów. Administrowany był przez Wydział Plantacji i Ogrodów przy Zarządzie Miejskim, następnie przez Zarząd Zieleni Miejskiej i Łódzkie Przedsiębiorstwo Ogrodnicze. Nadzór naukowy nad Ogrodem pełnił Zakład Farmakognozji i Upraw Roślin Leczniczych Uniwersytetu Łódzkiego, a później Zakład Farmakognozji Akademii Medycznej, którego wieloletnim kierownikiem był profesor Jan Muszyński. Pod jego kierunkiem w Ogrodzie prowadzono m.in. badania nad aklimatyzacją roślin z różnych stron świata. W latach 1948-1972 wydawany był Index Seminum, czyli katalog nasion służący do bezdewizowej wymiany nasion z ogrodami botanicznymi i arboretami całego świata.
Wielka przebudowa
W 1967 roku rozpoczęła się przebudowa Ogrodu. Projektantem zagospodarowania terenu był inżynier Henryk Tomaszewski z Biura Projektów Budownictwa Komunalnego w Łodzi. 6 lat później, w 1973 roku otwarto dla łodzian jego pierwszą część o powierzchni 20 hektarów. Obejmowała ona działy flory polskiej, alpinarium, systematyki roślin zielnych i fragment działu zieleni parkowej. W kolejnych latach sukcesywnie rozbudowywano jego dalsze części i udostępniano je zwiedzającym, a w latach 80. XX wieku wprowadzono płatne bilety. Wówczas na terenie Ogrodu pojawiły się też nietypowe rzeźby: Indianina, hippisa (już nieistniejące), a także zegar słoneczny. Od 1988 roku Ogród Botaniczny w Łodzi nosi imię profesora Jakuba Mowszowicza, łódzkiego botanika i jednego z pomysłodawców powołania takiej placówki w Łodzi.
Największy w Polsce
Obecnie Ogród Botaniczny w Łodzi zajmuje powierzchnię 67 hektarów i jest największym w Polsce. Znajduje się w nim 9 działów tematycznych: ogród japoński, dział systematyki roślin zielnych, alpinarium, dział biologii i morfologii roślin, dział kolekcji roślin ozdobnych, dział zieleni parkowej, dział flory polskiej, dział roślin leczniczych i przemysłowych oraz arboretum. Hoduje się tu ponad 3500 roślin z różnych stref klimatycznych. Zamieszkują go również zwierzęta: ptaki, jeże, lisy, owady. Na terenie powstał także skansen roślinny z zabytkową chałupą, drewnianą stodołą i kamienną obórka oraz oryginalnymi elementami wyposażenia gospodarskiego, studnią z żurawiem i płotem pleciony z wierzbowych.
