Po II wojnie światowej w obliczu niemal całkowitego zniszczenia Warszawy to właśnie Łódź typowano na nową stolicę kraju. Miały tu zostać przeniesione: administracja państwowa, urzędy, a także najważniejsze instytucje kultury. Tak się jednak nie stało. Władze centralne podjęły decyzję o odbudowie Warszawy, a Łódź na swoją operę musiała poczekać jeszcze prawie dekadę.
Trudne początki
Operę w Łodzi utworzono 1 lipca 1954 roku – uchwałą Prezydium Rady Narodowej na wniosek Stowarzyszenia Przyjaciół Opery. Do jej powstania przyczynili się m.in. wybitny dyrygent prof. Władysław Raczkowski oraz kompozytorzy prof. Tomasz Kiesewetter i Mieczysław Drobner. Pierwszy dyrektorem została Sabina Nowicka wychowanka prof. Tadeusza Kotarbińskiego. Wcześniej pracująca z Leonem Schillerem w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, w Teatrze im. Stefana Jaracza oraz Teatrze Ziemi Łódzkiej. Początkowo artyści opery funkcjonowali w trudnych warunkach. Monumentalny gmach przy Placu Dąbrowskiego oddano do użytku dopiero w 1966 roku. Do tego czasu przedstawienia grane były na gościnnych scenach Teatru Nowego i Teatru Jaracza.
Pierwsza premiera
Pierwszą premierą opery w Łodzi był "Straszny dwór" Stanisława Moniuszki w reżyserii Jerzego Merunowicza i pod batutą Władysława Raczkowskiego. Wystawiono go 18 października 1954 roku. Ciekawostką jest, że nie odtańczono wówczas słynnego żywiołowego mazura – opera nie miała jeszcze profesjonalnego zespołu baletowego – ten, pod kierownictwem Feliksa Parnella, zaczął działać dopiero trzy lata później. Popularność opery jednak szybko rosła. Powojenna Łódź i jej mieszkańcy byli spragnieni tzw. kultury wysokiej. Wystawiano coraz więcej tytułów, a artystów przybywało, wkrótce zespół operowy wyjechał na kilka zagranicznych tournée.
Powstanie Teatru Wielkiego
Po zakończeniu budowy stałej siedziby przy Placu Dąbrowskiego nazwę Opera Łódzka zmieniono na Teatr Wielki, nawiązując do działającego w mieście w latach 1901–1920 teatru Fryderyka Sellina przy obecnej ulicy Legionów 14. Przez 10 lat opera w Łodzi ze stałym zespołem artystycznym zrealizowała 33 premiery, z których każda przyjmowana była z uznaniem krytyki i podziwem publiczności.
Teatr Wielki stał się kontynuatorem działalności swojej znakomitej poprzedniczki. Inaugurując działalność 1967 roku, zaprezentowano widowni dzień po dniu aż 4 operowe premiery "Kniazia Igora" Aleksandra Borodina, "Carmen" Georges’a Bizeta, a także "Halkę" oraz "Straszny dwór" Stanisława Moniuszki. To właśnie to wybitne dzieło polskiego romantyzmu rozpocznie 6 września uroczyste obchody 70-lecia opery w Łodzi.
