Mauzoleum Radogoszcz. Rocznica odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu

9 września 1961 roku odsłonięto w Łodzi Pomnik Ofiar Faszyzmu – Mauzoleum Radogoszcz przy Zgierskiej 147. Monument powstał w miejscu byłego więzienia policyjnego, które Niemcy zorganizowali w byłej fabryce Samuela Abbego w Radogoszczu.

Pomnik Ofiar Faszyzmu
Pomnik Ofiar Faszyzmu - Radogoszcz, obecnie oddział Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi

W więzieniu policyjnym (Polizeigefangnis Radegast), które Niemcy zorganizowali w byłej fabryce Samuela Abbego w Radogoszczu, panował podobny reżim jak w obozach koncentracyjnych. Było to miejsce kaźni na terenie okupowanej Łodzi. Komendantami więzienia, które istniało do 18 stycznia 1945 r., byli kolejno: Siegfried Ehlers i Walter Pelzhausen. Przez więzienie przeszło ok. 40 tys. osób, wiele wywieziono do obozów koncentracyjnych, a ok. 20 tys. osób zostało rozstrzelanych w okolicznych lasach.

W nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r., tuż przed oswobodzeniem, komendant wydał rozkaz podpalenia budynku. Wtedy właśnie od kul karabinów i w płomieniach poniosło śmierć ponad 1500 osób. Przeżyły jedynie 24 osoby. 

Z wielu koncepcji upamiętnienia ofiar wybrano plan budowy pomnika-mauzoleum wg planu Tadeusza Herburta. Zabezpieczono pozostałości murów, zrekonstruowano wieże wartownicze, a drewnianą bramę zastąpiono żelazną, wykonaną wg projektu Romana Modzelewskiego. Pomiędzy zachowaną klatką schodową a ścianą budynku usypano kopiec, na którym umieszczono czarny, marmurowy sarkofag. Przed wejściem na teren byłego więzienia usytuowano obelisk w kształcie strzelistej metalizowanej iglicy o wys. 30 m, wykonany wg projektu Tadeusza Łodziany. 

19 stycznia 1976 r. na terenie mauzoleum otwarto Oddział Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego przy ul. Gdańskiej 13 (od 1989 r. Muzeum Tradycji Niepodległościowych).

ZOBACZ TAKŻE