– Walczymy z nieuczciwymi praktykami na pokazach, prezentacjach i spotkaniach promocyjnych różnego rodzaju „cudownych” sprzętów i produktów już od wielu lat. Przepisy są coraz lepsze dla konsumentów. Niestety natura ludzka się nie zmienia i przyzwyczajenia wciąż są takie same. Z jednej strony naiwność, łatwowierność konsumentów, z drugiej strony pazerność, chciwość sprzedawców. Zatrzymanie sprzedaży w czasie covidu spowodowało, że teraz firmy działają jakby z podwójną intensywnością – mówi dr Anna Mlostoń-Olszewska, Miejski Rzecznik Konsumentów w Łodzi.
– Stosowane są różne techniki, socjotechniki i chwyty psychologiczne, ale przede wszystkim łamane jest prawo. Trzeba pamiętać, że od 1 stycznia 2023 roku istnieje zakaz pobierania od konsumentów płatności na takich pokazach oraz zawierania umów finansowych na takich pokazach. A to oznacza, że firmy sprzedające rzeczy na pokazach mogą pobrać pieniądze od konsumenta za towar dopiero po upływie terminu na odstąpienie od umowy, który wynosi 14 dni w standardowych okolicznościach bądź 30 w okolicznościach szczególnych. Podczas pokazu możemy zawrzeć umowę sprzedaży takiego towaru ale sprzedawca nie może przyjąć płatności. To znaczy, że ani nie powinien przyjąć ode mnie gotówki, ani podsunąć mi umowy kredytowej. Dopiero po upływie terminu na odstąpienie od umowy, czyli po 14 dniach bądź 30 w przypadku zakupów na wycieczkach lub na nieumówionych pokazach w domu konsumenta, można przyjąć płatność. Ale najgorsze jest to, że tej świadomości nie mają przedsiębiorcy, którzy organizują te pokazy – dodaje Mlostoń-Olszewska.
Do rzecznika konsumetów zgłosiło się kilkanaście osób. Podobnie jest w innych miejscach kraju. Dopóki konsumenci nie będą ostrożni, uważni i wyedukowani, to najprawdopodobniej takie praktyki ciągle będą miały miejsce. Przede wszystkim zgłaszać sprawy do odpowiednich instytucji, do rzeczników konsumentów, do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i na policję.
Nowe przepisy chronią konsumentów
Od 1 stycznia wprowadzono przepis, który stanowi, że przyjęcie płatności na takim pokazie stanowi wykroczenie. – Światowy Dzień Konsumenta, który był obchodzony 15 marca z udziałem różnych organizacji senioralnych, poświęcony był właśnie problematyce sprzedaży na pokazach. Myślę, że to powinno przyczynić się do polepszenia świadomości konsumentów, choćby tych uczestniczących w spotkaniach tych grup senioralnych. Ale oczywiście akcję tę będziemy prowadzić dalej i za pośrednictwem mediów i przy okazji różnych spotkań, takich jak chociażby seniorów – zapowiada Miejski Rzecznik Konsumenta w Łodzi.
– Wyjątkiem dotyczącym zakazu przyjmowania płatności na pokazach jest sytuacja, kiedy konsument zaprosi taką firmę do swojego mieszkania. Czyli jeżeli pokaz odbywa się na wyraźne zaproszenie konsumenta w mieszkaniu konsumenta. I już w tej chwili odnotowujemy sytuacje, kiedy zakaz ten jest obchodzony poprzez wpraszanie się do mieszkania konsumentów pod różnymi pretekstami, chociażby serwisu różnych urządzeń znajdujących się w domu albo przez organizowanie pokazów w hotelach połączone z odwożeniem konsumentów do domu po to tylko, żeby sam fakt zawarcia umowy miał miejsce w domu konsumenta.
Garnki tak, sprzęt medyczny – nie
– Na pokazach prezentowane są urządzenia kuchenne, różnego rodzaju zestawy garnków, noże, urządzenia multifunkcyjne do gotowania, ale także różnego rodzaju urządzenia rehabilitacyjne. I tu następna uwaga: od maja 2022 roku mamy wprowadzony ustawowy zakaz sprzedawania produktów medycznych na pokazach. Czyli ani ciśnieniomierz, ani masażer, ani inne urządzenia rehabilitacyjne nie powinny się znaleźć na takim pokazie w sprzedaży. A niestety także dochodzą do nas sygnały, że i ten zakaz jest łamany – opowiada Mlostoń-Olszewska. – Zachęcam, żeby informować organy ścigania, gdy na takich pokazach jesteśmy obserwatorami pobierania płatności od konsumentów, bo przyjmowanie płatności na pokazie jest aktualnie wykroczeniem.
Łódzki rzecznik konsumentów złożył w marcu do Komendy Miejskiej Policji zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia wykroczenia na szkodę konsumentów, a do dyrektora łódzkiej delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zawiadomienia te dotyczą trzech firm działających na łódzkim rynku, które organizują pokazy. – W sprawie działania tych firm interweniowali u mnie sami seniorzy, którzy w takich pokazach brali udział, zaciągnęli zobowiązania kredytowe na zakup np. fotela – masażera, urządzenia wielofunkcyjnego – multicookera, odkurzacza – oczyszczacza czy filtra do wody. Kwota wynikająca ze zgłoszeń od seniorów, na którą mogli zostać oszukani przez nieuczciwe firmy, to ponad 36 tys. zł – przyznaje Mlostoń-Olszewska.
Jak uchronić się przed nieuczciwymi praktykami?
– Przede wszystkim nie działać pochopnie, nie wierzyć w super promocję czy prezenty, które otrzymamy na pokazie. Po otrzymaniu zaproszenia na prezentację skonsultujmy się z rodziną, bliskimi lub znajomymi. Dobrze też starać się sprawdzić wiarygodność takiej firmy – np. w intrenecie. A w razie uzasadnionych wątpliwości co do wiarygodności i rzetelności firmy zgłosić sprawę do miejskiego rzecznika konsumentów w Łodzi. Rzecznik jest również właściwą instytucją gdy już weźmiemy udział w pokazie, podpiszemy umowę kredytową, ale później, po zastanowieniu, chcemy od niej odstąpić. Służymy w takim wypadku wsparciem i pomocą prawną udział w pokazie, podpiszemy umowę kredytową ale później, po zastanowieniu chcemy od niej odstąpić. Służymy w takim wypadku wsparciem i pomocą prawną kończy przyznaje Mlostoń-Olszewska.
