Wystawa opowiada o wyjątkowym założeniu architektonicznym, które jako jedno z pierwszych w Polsce realizowało koncepcję nowoczesnego zamieszkania. Szczególnego znaczenia nabrało w międzywojennej Łodzi – ośrodku przemysłowym, zanieczyszczonym, o złych warunkach mieszkaniowych.
Ekspresowe tempo budowy
Przestrzeń ekspozycyjna Galerii Zachodniej w pałacu rodziny Poznańskich została podzielona na siedem stref tematycznych. Pierwsza z nich to oś czasu, która w skondensowany sposób przybliża ekspresowe tempo budowy osiedla i proces formowania się nowego ładu architektonicznego i społecznego, wyjaśniając pierwszą z dat zawartych w tytule wystawy.
Nowe wzorce mieszkaniowe
Kolejna strefa ukazuje kontekst ideowy, europejski i lokalny budowy osiedla, które – odpowiadając na potrzeby mieszkaniowe łodzian – wpisywało się w praktyki modernizacyjne II Rzeczpospolitej. Stanowiło ono również ważny głos w dyskusji o kształcie zbiorowego zamieszkania. Uzyskaną przez nie rangę podkreśla fakt, że reprezentowało Polskę na wystawie „Die Wohnung für das Existenzminimum” („Mieszkanie najmniejsze”, Frankfurt, 1929 r.) wraz z dwoma doskonale znanymi dziś założeniami – Warszawską Spółdzielnią Mieszkaniową i Gdyńską Spółdzielnią Mieszkaniową.
- ZOBACZ TAKŻE: Osiedle Montwiłła-Mireckiego. Poznaj jego historię i niezwykłych mieszkańców [ZDJĘCIA]
Mimo że nie zostało zrealizowane w całości i nie zmieniło radykalnie złej sytuacji mieszkaniowej w Łodzi, to ustanowiło nowe wzorce mieszkaniowe i praktyki miejskie, o czym – m.in. poprzez makiety dotykowe i zdjęcia wielkoformatowe – opowiada strefa poświęcona architekturze, stanowiąca punkt centralny wystawy.
Przestrzeń współdzielona
Zgodnie z modernistycznymi wizjami budynki miały regulować nie tylko sprawy bytowe, ale służyć też wyższym celom społecznym – formować zaangażowanego w sprawy publiczne obywatela. Drogą do ich osiągnięcia miało być ograniczenie przestrzeni przeznaczonej na mieszkania (które jednak starano się funkcjonalnie wyposażać) i przeniesienie wielu czynności do współdzielonych pomieszczeń, takich jak pralnia czy suszarnia. Zwracano przy tym również uwagę na opiekę nad najmłodszymi mieszkańcami, ich edukację i sposoby spędzania czasu wolnego.
Mieszkańcy
Ostatnie dwie strefy historycznej części wystawy poświęcone zostały mieszkaniom – ich wyposażeniu i urządzeniu – oraz społeczności zamieszkującej to modernistyczne funkcjonalne osiedle. Dopełnienie wystawy, której zasadnicza treść skupiona jest w okresie przed wybuchem II wojny światowej, stanowi współczesny portret różnorodnej, a przy tym bardzo aktywnej społeczności osiedla im. Józefa Montwiłła-Mireckiego.
Przestrzeń ta zachowała wiele ze swoich dawnych walorów. Po latach zapomnienia, w 95. rocznicę wzniesienia pierwszych budynków, Muzeum Miasta Łodzi i Fundacja Urban Forms pragną wesprzeć mieszkańców ich staraniach o przywrócenie pamięci i należnego uznania wyjątkowemu pod wieloma względami założeniu architektonicznemu. Osiedle dziś jest zabytkiem, ale i żywą tkanką miejską, istotną dla działań lokalnych aktywistów.
