Plan totalnej zagłady. Pierwsze wysyłki do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem

Liczba ludności żydowskiej w Litzmannstadt Getto zmieniała się w różnych okresach. Kraj Warty stał się poligonem doświadczalnym akcji ludobójstwa. W połowie 1941 r. nie było jeszcze decyzji co do sposobu rozstrzygnięcia kwestii żydowskiej.

Wysyłki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
Chaim Rumkowski przemawia na placu strażackim podczas tzw. Wielkiej Szpery
5 фотоs
Wysyłki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
Wysyłki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
Wysyłki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
Wysyłki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
ДИВІТЬСЯ
ФОТО (5)

Postanowiono zatem utworzyć tzw. getto okręgowe (Gaugetto), w którym zostaną skoncentrowani Żydzi, ale tylko ci zdolni do pracy. W 1940 r. w Litzmannstadt Getto zamknięto ponad 160 tys. Żydów, w tym ok. 154 tys. z Łodzi oraz kilka tysięcy z terenu Kraju Warty. Od 17 października do 4 listopada 1941 r. przywieziono do Łodzi ok. 20 tys. Żydów z Austrii, Czech, Luksemburga i Niemiec. Od 7 grudnia l941 r. do 28 sierpnia 1942 r. umieszczono tam również 17 826 Żydów ze zlikwidowanych tzw. gett prowincjonalnych z Kraju Warty, m.in. we Włocławku, Brzezinach, Głownie, Ozorkowie, Strykowie, Łasku, Pabianicach, Zduńskiej Woli i Wieluniu. Łącznie szacuje się, że przez getto łódzkie przeszło ponad 200 tysięcy Żydów.

Poligon ludobójstwa

Ponieważ w Litzmannstadt Getto nie można było pomieścić ludności ze zlikwidowanych gett prowincjonalnych, zdecydowano się na eksterminację Żydów niezdolnych do pracy. Namiestnik Artur Greiser zwrócił się do Hitlera z prośbą o zgodę na wymordowanie ok. 100 tys. Żydów z Kraju Warty. Po próbach masowego uśmiercania poprzez rozstrzelanie, a także przez zabijanie w dołach wypełnionych niegaszonym wapnem, w październiku 1941 r. przystąpiono do uruchomienia ośrodka natychmiastowej zagłady w Chełmnie nad Nerem, 60 km od Łodzi. Obóz zaczął funkcjonować 8 grudnia 1941 r. Harmonogram zbrodni został opracowany perfekcyjnie – pierwsi na zagładę poszli Żydzi z okolicznych gett powiatowych. Po nich przyszła kolej na likwidację „elementu zbędnego”, czyli „nieprodukcyjnego” z getta, w którym jesienią 1941 r. było zamkniętych 140 tys. osób, a wcześniej zmarło ponad 16 tys. To był etap przejściowy przed ostateczną zagładą.

ДИВІТЬСЯ ТАКОЖ