Nowy układ administracyjny oznaczał, że przyszły prezydent Łodzi zyskał uprawnienia należne władzy drugiej instancji, natomiast Rada Narodowa Łodzi uzyskiwała uprawnienia wojewódzkie. Faktycznie jednak o wszystkim zadecydował układ polityczno-partyjny oparty na wzorach sowieckich.
Polityczne układanki
Dwa dni po zajęciu Łodzi przez Armię Czerwoną przybyła do miasta grupa operacyjna z Ignacym Logą-Sowińskim jako pełnomocnikiem Rządu Tymczasowego. Już następnego dnia pełnomocnik zatwierdził wyłonione wcześniej prezydium Tymczasowego Zarządu Miejskiego na czele z Janem Waltratusem. Prezydentem Łodzi mianowano Kazimierza Witaszewskiego, a Waltratus został jego zastępcą.
23 stycznia 1945 r. wspomniana grupa zwołała w dawnym pałacu Karola Poznańskiego przy ul. Gdańskiej pierwsze zebranie Polskiej Partii Robotniczej. W krótkim czasie działało już osiem komitetów dzielnicowych. W kwietniu 1945 r. PPR liczyła 7 tys. członków i szybko rosła w siłę. Strukturami wojewódzkimi kierował Ignacy Loga-Sowiński, a miejskimi – Władysław Nieśmiałek.
Druga partia, która przystąpiła do odbudowy struktur, czyli PPS, miała w Łodzi bogate tradycje i dorobek polityczny. Jej pierwsze zebranie odbyło się 24 stycznia 1945 r. Wybrano wówczas nowe władze, na których czele stanął Jan Haneman. Do pracy organizacyjnej przystąpiło wielu dawnych członków i sympatyków partii. W maju działało już 11 dzielnic, które skupiły przeszło 6 tys. członków. Część działaczy komunistycznych uważała, że w środowisku robotniczym powinna funkcjonować tylko PPR, co szybko doprowadziło do rywalizacji i konfliktów.
