Festiwal Łódź Czterech Kultur bezpośrednio nawiązuje do czasu, gdy Polacy, Żydzi, Niemcy i Rosjanie tworzyli wielkość przemysłowej Łodzi. Na tej wielokulturowości budowana była tożsamość mieszkańców miasta w XIX i w pierwszej połowie XX wieku. A jak jest dzisiaj? 600-lecie Łodzi to dobry moment, by spojrzeć wstecz i zaprosić widzów Festiwalu do refleksji nad tym, co naprawdę kryje się w micie „4 Kultur” i jak rezonuje on ze współczesnością. To także okazja, by wsłuchać się w historie mieszkańców i artystów, które składają się na ich indywidualne tożsamości, a także na obraz dzisiejszej Łodzi i szerzej świata.
Koncerty 4 kultur
Odzwierciedleniem idei związanej z rewizją mitu „4 Kultur” w kontekście współczesnej tożsamości Łodzi jest cykl „Koncerty 4 Kultur”. W programie znajdzie się 5 koncertów oraz spacery, spotkania (m.in. podczas Igrzysk Wolności) i maraton serialowy. Muzyka zabrzmi w trzech świątyniach: katolickiej bazylice archikatedralnej, luterańskim kościele św. Mateusza, w dawnej cerkwi św. Aleksego oraz w żydowskim Domu Przedpogrzebowym. Będzie to okazja do obcowania z materialnym dziedzictwem „4 Kultur”, ale także do refleksji nad znaczeniem praktyk duchowych w budowaniu tożsamości dawniej i dziś.
Festiwal i cykl „Koncerty 4 Kultur” otworzy spektakl muzyczny w bazylice archikatedralnej – „Podróże Faustyny”. Koncert będzie muzyczną podróżą ulicami Łodzi, w której losy św. Faustyny – patronki Łodzi – splatają się pośrednio z życiem i twórczością wielkich łódzkich kompozytorów: Grażyny Bacewicz, Dawida Bejgelmana i Aleksandra Tansmana. Premierowy koncert dedykowany pamięci Mirona Zajferta – łodzianina, reżysera przez wiele lat związanego z festiwalem –przygotowuje trio Bastarda (Paweł Szamburski – klarnet, Michał Górczyński – klarnet kontrabasowy i Tomasz Pokrzywiński – wiolonczela) oraz wokaliści: Łukasz Lach, Katarzyna Piszek (Kasai) i Dorota Miśkiewicz.
W ramach cyklu będzie można posłuchać także jazzowego tria Shofar (Raphael Rogiński – gitara, Mikołaj Trzaska - saksofony, Macio Moretti – perkusja), które wystąpi w Domu Przedpogrzebowym przy Cmentarzu Żydowskim. Będzie to pierwszy i wyjątkowy koncert w tym miejscu. Z kolei w dawnej cerkwi pw. św. Aleksego (obecnie to kościół św. Jerzego), wystąpi polsko-ukraiński duet elektroniczny Kadabra Dyskety Kusaje oraz zespół śpiewaczy Hanok. W kościele ewangelicko-augsburski św. Mateusza w Łodzi będzie można natomiast wysłuchać koncertu chóralno-organowego „Muzyka Nowej Synagogi" w wykonaniu Jakuba Stefka (organy) i chóru VRC, przygotowanego z inspiracji muzyką żydowskich kompozytorów z terenu Polski, których dzieła odnalazł i zachował etnograf Gerszon Efros.
Babylon Berlin – Łódź
Na finał „Koncertów 4 Kultur” w klubie Wytwórnia zagra Moka Efti Orchestra - niemiecki big band doskonale znany fanom kultowego serialu „Babylon Berlin”, który wyreżyserował jeden z najlepszych twórców europejskiego kina – Tom Tykwer. Muzyka Moka Efti to wybuchowa mieszanka łącząca wesoły ragtime, pulsujący szaleństwem swing i Charleston. Podczas występu zespołowi towarzyszyć będzie wokalistka Severija, której kreacja serialowa została zainspirowana ówczesnymi gwiazdami sceny niemieckiej, takimi jak Marlene Dietrich czy Anita Berber.
– Festiwal Łódź Czterech Kultur to czas i miejsce na świętowanie różnorodności, poszukiwanie inspiracji i nawiązywanie relacji poprzez sztukę. Moka Efti Orchestra, zainspirowana skomplikowaną historią Berlina, przypomni jak ważne jest pielęgnowanie kultury nawet w najtrudniejszych czasach – mówi Marcin Tercjak, dziennikarz muzyczny i członek zespołu programowego Festiwalu Łódź Czterech Kultur.
Muzyka i sztuka
Wydarzeń muzycznych podczas Festiwalu będzie więcej. Na Scenie Monopolis zabrzmią „Pieśni Wolności i Pokoju 2023” – nowy projekt muzyczny z udziałem „dinozaurów” polskiego reggae: Symchy Kellera, Dariusza „Maleo” Malejonka i Maleo Reggae Rockers, Jerzego „Słomy” Słomińskiego oraz Jarka „JAreXa”.
Nie zabraknie także setów dj-skich, koncertów rapowych i występów Live Actów, które będą połączone z wystawą artystów wizualnych (wyłonionych poprzez open call pod hasłem „Tożsamość”) i targami sztuki. A to wszystko podczas Multicult A/V Alternative Friday w Fabryce Sztuki w Łodzi. Wydarzenie przygotuje polsko-ukraińsko-białorusko-litewski kolektyw Synergy Cult oraz Łódzkie Sztuki – grupa rezydentów z Art_Inkubatora.
Sztuki wizualne
Głównym działaniem z zakresu sztuk wizualnych będzie akcja artystyczna „Światy równoległe” pod kuratelą Artura Chrzanowskiego. Złoży się na nią kilka realizacji wykonanych przez zaproszone osoby artystyczne, działające w obszarze street-artu (sztuki ulicznej). Będą to ich interpretacje pojęcia „tożsamości” w kontekście miasta, jako wciąż zmieniającego się organizmu. Wykorzystane zostaną rozmaite techniki pracy – plakaty, wlepki, murale, graffiti, szablony, malowidła naścienne i inne.
Działania odbędą się w Parku Ocalałych – w bezpośrednim sąsiedztwie Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi – m.in. na parkanach, murach, wolnostojących obiektach i moście. Poszczególne prace częściowo powstaną przed rozpoczęciem Festiwalu, by następnie ulegać uzupełnieniu i przeobrażeniom w czasie trwania wydarzenia. Pozwoli to publiczności zaobserwować proces powstawania poszczególnych dzieł, być świadkiem ich zmienności.
Częścią działania wokół street-artu będzie wystawa plakatów w Art Galery w Monopolis.
Teatr
Dzięki spektaklom teatralnym, widzowie Festiwalu będą mogli przyjrzeć się zagadnieniu tożsamości przez pryzmat jednostki.
W Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi odbędzie się polska premiera monodramu „Sekretarka” w reżyserii Ruthie Osterman z Izraela (znana łodzianom jako współtwórczyni projektu Szpera’42). To opowieść o Brunhilde Pomsel, sekretarce Josepha Goebbelsa (ministra propagandy III Rzeszy), w której postać wcieliła się izraelska aktorka Hava Ortman. Spektakl jest połączeniem teatru, archiwalnych materiałów filmowych oraz nagrań samej Brunhilde.
Drugą premierą festiwalową będzie spektakl „Carmen” w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w Łodzi. Sięgając do XIX-wiecznej noweli Prospera Mériméego i jej operowej adaptacji autorstwa Georgesa Bizeta, twórcy spektaklu – Anna Obszańska i Błażej Biegasiewicz – eksplorują koncepcję kultury gwałtu i badają granice między seksualnością a seksualizacją, redukującą egzystencję człowieka – niezależnie od płci – do kategorii ciała-obiektu.
Kolejną propozycją teatralną jest spektakl tańca współczesnego „Blisko” w reżyserii Tomasza Ciesielskiego (Teatr Nowszy). Na Scenie Monopolis performerzy poprzez ruch będą szukać różnych sposobów na budowanie bliskości.
Mały Festiwal Łódź Czterech Kultur
Organizatorzy Festiwalu od wielu edycji dbają o najmłodszych odbiorców kultury, przygotowując dla nich wydarzenia o wysokich walorach artystycznych i edukacyjnych. W tym roku, idąc krok dalej, powołali do życia program Mały Festiwal Łódź Czterech Kultur, w którym znajdą się piknik, spektakle, opowiadanie historii, koncerty, akcje artystyczne i edukacyjne, nawiązujące do głównego hasła Festiwalu „Tożsamość”.
W programie Małego FŁ4K, obok familijnego pikniku, znajdą się spektakle, m.in. „Czar(cie) gry” (premiera Teatru Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi), „Zgubowisko” (widowisko nowego cyrku w Manufakturze w wykonaniu Fundacji Sztukmistrze), „Bajki na taśmach” (białoruskie opowieści z rzutnika z oprawą muzyczną), „Tam gdzieś nad czarną wodą… Legendy i baśnie ukraińskie” (storytelling). Częścią programu będą także warsztaty z różnych dziedzin sztuk dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Centrum Dialogu.
Centrum Festiwalowe i film
Festiwal, jak co roku, odbywa się w wielu miejscach w Łodzi, ale Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi będzie stanowić Centrum Festiwalowe. Obok działań artystycznych, pikniku i spotkań, w programie znajdą się pokazy filmów w ramach cyklu „Kino 4 Kultur”. Będą to niejednokrotnie nagradzane produkcje izraelskie, niemieckie, polskie oraz ukraińskie, a także etiudy studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L.Schillera w Łodzi.
Więcej informacji i pełen program Festiwalu Czterech Kultur znajduje się na stronie www.4kultury.pl. Na wiele z wydarzeń obowiązuje wstęp wolny. Na pozostałe bilety można kupić on-line przez portal bilety24.pl.
