Ponad 70% Polaków w wieku od 55 do 64 lat i blisko połowa osób w wieku od 65 do 74 lat deklaruje, że regularnie korzysta z Internetu. Seniorzy najczęściej przeglądają strony internetowe, wysyłają maile lub rozmawiają z bliskimi, np. przez wideo-komunikatory. Nieco rzadziej są obecni w mediach społecznościowych. Internet jest dla nich jednym z podstawowych źródeł wiedzy o świecie, jednak w sieci roi się od pułapek. Są nimi m.in. fake newsy, czyli nieprawdziwe, zmanipulowane lub podane w fałszywym kontekście wiadomości, które mogą przybierać różne formy.
W Internecie treści może tworzyć każdy, niezależnie od tego, czy jest ekspertem w danej dziedzinie. W zaciszu własnego domu, przed komputerem i w aurze całkowitej anonimowości internauci mogą głosić w sieci przeróżne teorie – często niezgodne z prawdą lub niepoparte faktami. Niektórzy fałszywe informacje powielają nieumyślnie, nie zdając sobie sprawy z tego, że są ofiarami manipulacji. Inni robią to celowo, aby wpływać na poglądy odbiorców lub ich oszukać.
Nieraz trudno jest odróżnić wiarygodne treści od fake newsów. Te ostatnie mogą udawać rzetelne wiadomości, posty w mediach społecznościowych, a nawet artykuły naukowe! Często ich twórcy podszywają się pod znane osoby lub korzystają z fałszywych kont. Fake newsy rozprzestrzeniają się bardzo szybko – zwykle są to sensacyjne doniesienia, które mają przyciągnąć uwagę i wywołać skrajne emocje. Są publikowane dla zysku, żeby kogoś skompromitować lub wywołać chaos i panikę.
Fake newsy pojawiają się nie tylko w Internecie. Zmanipulowane wiadomości podawane są też w tradycyjnych mediach – telewizji, prasie czy radiu, dlatego w dzisiejszych czasach każdy powinien zdobyć umiejętność szybkiego weryfikowania informacji.
Seniorzy z Łodzi uczyli się tego podczas warsztatów w Fabryce Aktywności Miejskiej. Zajęcia były częścią międzynarodowego projektu FakeNews&Elders, który rozpoczął się w 2022 r., a swoim zasięgiem obejmuje sześć europejskich krajów: Polskę, Czechy, Hiszpanię, Francję, Włochy i Grecję. Międzynarodowy zespół ekspertów przygotował kilka zasad, które pozwolą sprawdzić, czy dana informacja jest prawdziwa.
Jak nie dać się fake newsom? Poradnik
- Zawsze sprawdzaj źródło artykułu. Jeśli strona wydaje się podejrzana, jest na niej niewiele informacji lub wszystkie mają sensacyjny charakter – możesz mieć do czynienia z fake newsem. Korzystaj tylko z zaufanych witryn.
- Sprawdź, kto jest autorem informacji. Poszukaj innych treści tego samego autora. Nie ufaj wiadomościom, które nie są podpisane.
- Przeczytaj dokładnie tekst. Jeśli znajdziesz w nim błędy ortograficzne lub gramatyczne – informacja mogła zostać przetłumaczona z innego języka przez translator.
- Sprawdź datę publikacji artykułu. Często stare zdjęcia lub wiadomości są ponownie rozpowszechniane bez odpowiedniego kontekstu.
- Pamiętaj, że nagłówek ma przyciągnąć Twoją uwagę. Widząc go, nie wyciągaj pochopnych wniosków. Zawsze czytaj też resztę artykułu i oceń jego treść.
- Szukaj dodatkowych informacji na dany temat. Nie formułuj opinii na podstawie jednego tekstu. Możesz skorzystać z wyszukiwarki – być może znajdziesz tam treści obalające fake news.
- Pamiętaj, że manipulacja nie musi dotyczyć tylko tekstu. Fake newsem może być też zdjęcie lub nagranie. Fałszywe treści często mają niską jakość.
- Nie ufaj postom publikowanym w mediach społecznościowych. Ich autorzy mogą podszywać się pod znane osoby.
- Nie otwieraj linków lub załączników pochodzących z podejrzanych źródeł.
- Jeśli masz wątpliwości – zapytaj eksperta lub porozmawiaj z bliskimi. Bądź otwarty, szukaj dodatkowych informacji i nie wyrabiaj swojej opinii na podstawie jednego źródła.
