Łódź w czterech językach. Leopold Zoner i jego gazety, które wyprzedziły epokę

Pół miliona mieszkańców, cztery języki i kilkanaście tytułów! Poznaj fenomen prasy w XIX-wiecznej Łodzi. Mimo wysokiego analfabetyzmu, w mieście kwitło dziennikarstwo w języku polskim, niemieckim, rosyjskim i jidysz. Odkrywamy historię "Lodzer Tageblatt" i "Łodzinskij Listok" – kluczowych tytułów wydawanych przez słynnego drukarza, Leopolda Zonera.

Leopold Zoner – łódzki drukarz i wydawca dwóch łódzkich gazet
Łódzki wydawca Leopold Zoner i jego niemiecka gazeta „Lodzer Tageblatt”

5 listopada 1839 r. we Lwowie urodził się Leopold Zoner – łódzki drukarz i wydawca dwóch gazet w Łodzi: w języku niemieckim („Lodzer Tageblatt”) oraz rosyjskim („Łodzinskij Listok”), właściciel zakładu litograficzno-drukarskiego i księgarni, dziennikarz jak również aktywny działacz społeczny. Był synem Dominika Zonera, który w 1861 r. założył pierwszy w Łodzi zakład fotograficzny przy ul. Konstantynowskiej 3 (dziś ul. Legionów), przeniesiony potem na Nowy Rynek 6 (pl. Wolności) oraz wykonał pierwsze zdjęcia miasta. Leopold Zoner zmarł w Łodzi 24 września 1915 r., grobowiec jego rodziny znajduje się na Starym Cmentarzu.

Fenomen prasy w dawnej Łodzi

Osobliwość dawnej łódzkiej prasy polegała na tym, że mimo połowy analfabetów w półmilionowym mieście ukazywało się tu pod koniec XIX w. kilkanaście gazet, i to w czterech językach. Oprócz polskich tytułów: „Dziennika Łódzkiego”, „Rozwoju”, „Gońca”, a potem „Kuriera”, do grupy gazet niemieckich należały „Lodzer Zeitung”, a także założona przez Leopolda Zonera konkurencyjna „Lodzer Tageblatt” (1881–1905), która nie uzyskała takiej poczytności i była uznawana za zbyt propolską. Ponadto od 1902 r. wychodził w Łodzi jeszcze jeden niemiecki tytuł – „Neue Lodzer Zeitung”. Natomiast wydawany przez Zonera „Łodzinskij Listok” (1894–1914) był oficjalnym, rosyjskim organem urzędowym. Były też gazety w jidysz, np. „Najer Foks-blat” i „Lodzer Togbłat”. 

ZOBACZ TAKŻE