Badania u dzieci rozplanowane są w taki sposób, żeby w krytycznych momentach rozwoju lekarz mógł wykryć ewentualne nieprawidłowości. Narząd wzroku nie jest tutaj wyjątkiem. Z tego powodu pierwsze badanie okulistyczne wykonywane jest w szpitalu niedługo po narodzinach dziecka, a jego celem jest rozpoznanie, czy u noworodka nie występują wrodzone nieprawidłowości.
Zgodnie z planem
Jeśli lekarz nie zauważy niczego niepokojącego, na badanie profilaktyczne powinniśmy zgłosić się pomiędzy 2. a 3. rokiem życia dziecka. Wyjątkiem są sytuacje, gdy któreś z rodziców ma wadę wzroku – wówczas badanie trzeba przeprowadzić w pierwszym roku życia. W obu przypadkach wizyta wygląda podobnie. Kroplami rozszerzającymi źrenice lekarz zakrapla oczy małego pacjenta, co umożliwia ich dokładne zbadanie. U malucha może to spowodować dyskomfort, dlatego dobrze się wcześniej na to przygotować, żeby sytuacja, gdy dziecko płacze i nie chce pozwolić na tę część badania, nie wyprowadziła nas z równowagi. Nasz spokój i świadomość, że taka reakcja jest naturalna na pewno ułatwi rozwiązanie problemu.
Następne badania wykonywane są przez pediatrę co 2 lata w czasie bilansów zdrowotnych. Mają one sprawdzić, czy dziecko nie cierpi na krótkowzroczność lub nadwzroczność. Te badania są proste: dziecko, stojąc w odpowiedniej odległości od tablicy z obiektami różnej wielkości, zasłania ręką oko i opisuje, co widzi.
Zgodnie z zaleceniami następne badania powinny mieć miejsce, gdy dziecko zaczyna szkołę, a także w kolejnych latach nauki (10., 13., 16. i 18. rok życia). W przypadku wykrycia niepokojących objawów, lekarz pierwszego kontaktu skieruje dziecko do okulisty, który przeprowadzi bardziej szczegółowe badania: sprawdzi ostrość widzenia, oceni dno oka, soczewki, zdolność widzenia barwnego i w trójwymiarze oraz sprawdzi, czy dziecko nie zezuje. Od jego diagnozy uzależnione będzie dalsze postępowanie i ewentualna konieczność noszenia okularów korekcyjnych.
Dlaczego to ważne?
Badania profilaktyczne są niezwykle istotne. Małe dzieci nie są świadome, że nie widzą dobrze – nie będą w stanie przekazać tego rodzicom, a brak leczenia może prowadzić do zeza lub niedowidzenia. W przypadku uczniów niewykryta lub nieskorygowana wada wzroku może być przyczyną trudności szkolnych. Ponieważ dziecko nie widzi, co jest na tablicy, może mieć także problemy z koncentracją. Pośrednio nieleczona wada wzroku może wpływać również na rozwój społeczny. Tutaj warto wykazać się sporą wrażliwością – niektóre dzieci nie chcą nosić okularów, ponieważ obawiają się, że będą przezywane przez kolegów albo staną się towarzysko nieatrakcyjne. Dlatego warto pozwolić im na wybór oprawek, w których poczują się dobrze i będą je traktować jak ozdobę czy modny gadżet. U nastolatków, o ile okulista wyrazi na to zgodę, można rozważyć szkła kontaktowe.
Poza planem
Pomiędzy opisanymi kontrolnymi badaniami może zdarzyć się dodatkowa konieczność sprawdzenia wzroku. Najbardziej oczywistymi przyczynami są te, które możemy zaobserwować sami – zez, ropienie, łzawienie czy zaczerwienienie oczu. Mniej charakterystycznymi sygnałami są obrzęki, mrużenie oczu lub częste przecieranie ich przez dziecko. Istnieją też zachowania, które łatwo przeoczyć – dziecko podchodzi blisko telewizora, pochyla się nisko nad kartką lub książką, podczas zabawy trzyma przedmioty bardzo blisko twarzy, ma problem z rozpoznaniem bliskich osób. Niepokoić mogą też częste bóle głowy, problemy z koncentracją, niechęć do nauki (czytanie, pisanie) albo zabaw wymagających dobrego widzenia, np. układania puzzli.
