Najczęstszą przyczyną zawału serca (czyli martwicy mięśnia sercowego) jest choroba wieńcowa, przyczyniająca się do niedostatecznego ukrwienia, a tym samym zbyt małego zaopatrzenia serca w tlen. Jest ono spowodowane znacznym zwężeniem, a niekiedy nawet zamknięciem światła jednej z tętnic wieńcowych. Do przewężenia lub blokady naczynia doprowadzają zmiany miażdżycowe, które odkładają się na wewnętrznej ścianie tętnicy. Zawał, choć rzadziej, mogą powodować choroby, takie jak: arytmia, nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie tętnicze, niedokrwistość, a także nagły skurcz tętnicy wieńcowej, np. z powodu silnego stresu.
Objawy zawału serca
Do najbardziej charakterystycznych objawów zawału serca należą:
- silny ból w klatce piersiowej lub pod lewym łukiem żebrowym (trwa ponad 15 minut, nasila się z czasem, często promieniuje do ręki lub żuchwy),
- ucisk w klatce piersiowej,
- pieczenie za mostkiem,
- duszność,
- wzmożona potliwość (zimne poty),
- bladość skóry,
- uczucie lęku i atak paniki,
- kołatanie serca,
- nudności i wymioty,
- wzrost temperatury ciała.
Zawałowi serca mogą towarzyszyć także utrata przytomności i zatrzymanie akcji serca. W przypadku zaobserwowania objawu/-ów zawału serca pierwszą czynnością powinno być wezwanie pogotowia ratunkowego (numer 112). Dyspozytorowi należy podać informacje dotyczące miejsca zdarzenia i stanu chorego. Osobę dotkniętą zawałem należy ułożyć w pozycji półsiedzącej – z oparciem pleców. Dodatkowo warto rozluźnić ubranie i zapewnić dostęp świeżego powietrza, np. otworzyć okno.
Czynniki ryzyka zawału serca
Ryzyko zawału serca zwiększają uwarunkowania genetyczne i płeć męska, ale też czynniki, na które mamy wpływ, np.:
- hiperlipidemia (czyli zwiększone stężenie m.in. cholesterolu we krwi),
- nadciśnienie tętnicze,
- palenie papierosów,
- cukrzyca,
- niewłaściwa dieta i otyłość,
- mała aktywność fizyczna,
- zwiększona krzepliwość krwi.
Profilaktyka zawału serca
Zawał serca to stan, na który pracujemy przez długie lata. Nigdy jednak nie jest za późno, aby podjąć działania mogące zmniejszyć ryzyko jego rozwoju. Profilaktyka zawału serca to przede wszystkim zdrowy tryb życia, jak również regularne wykonywanie badań i leczenie ewentualnych chorób zwiększających ryzyko jego wystąpienia. Do zdrowych nawyków, które mogą uchronić przed tym schorzeniem, należą:
- prowadzenie aktywnego trybu życia – przynajmniej 3–4 razy w tygodniu należy przeznaczyć 40 minut na pływanie, nordic walking, jeżdżenie na rowerze lub marsz;
- zdrowe odżywianie – należy wybierać żywność o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans i sodu. W ramach zdrowej dla serca diety zaleca się spożywanie dużej ilości owoców i warzyw, pełnoziarnistych produktów bogatych w błonnik, dużej ilości ryb, orzechów i nasion. Należy zrezygnować ze słodzonych napojów i czerwonego mięsa. Najlepiej stosować dietę zbliżoną do diety śródziemnomorskiej;
- w przypadku palaczy – rzucenie palenia;
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
W profilaktyce zawału serca istotne jest ponadto regularne badanie poziomu cholesterolu. W przypadku jego podwyższenia należy skonsultować się z lekarzem, który wdroży odpowiednie leczenie. Kontrolować trzeba też ciśnienie tętnicze – jeżeli odbiega od normy, bezwzględnie należy udać się do lekarza.
