Gawędy łódzkie. Kim byli i co robili w Łodzi osadnicy olęderscy?

Okres ożywienia gospodarczego na terenach XIX-wiecznej Łodzi wiązał się m.in. ze sprowadzeniem tzw. osadników olęderskich.

fot. Wikipedia
Jedna z osad olęderskich w Polsce

Za datę zamykającą historię Łodzi rolniczej i rozpoczynającą dzieje aglomeracji przemysłowej przyjmuje się rok 1823, gdy w miasteczku pojawili się pierwsi sukiennicy ze Śląska, Czech i Niemiec. Jednak już w ostatnich latach istnienia dawnej Rzeczypospolitej okolice Łodzi przeżywały okres pewnego ożywienia gospodarczego i nowego osadnictwa, które wyraźniej widać było w podłódzkich wsiach. Niektórzy właściciele ziemscy zaczęli tu sprowadzać tzw. osadników olęderskich. 

Osadnictwo to w minimalnym stopniu obejmowało autentycznych Holendrów, natomiast najważniejszą rolę odgrywał w nim czynnik niemiecki, choć również często i polski. Osadzeni na terenach poleśnych, które musieli wykarczować, tzw. olędrzy zwolnieni byli zwykle od pańszczyzny, w zamian zaś musieli płacić czynsz w gotówce. 

W ostatnich latach przedrozbiorowych na obszarze dzisiejszej Łodzi powstały trzy niewielkie osady olęderskie. Jedna z nich założona została na terenach po wyciętym lesie należącym do wsi Chojny i nosiła nazwę Holendry Choińskie, Dąbrówka albo Dąbrowa. Osada ta znajdowała się na granicy Zarzewa i Chojen. W 1790 roku właściciel dóbr Mileszki Jan Stetkiewicz na wylesionych gruntach na wschód od Widzewa założył maleńką osadę olęderską, która przyjęła nazwę od jego imienia – Janów. Zabudowania jej leżały na północ od obecnej linii kolejowej do Koluszek. Na terenach poleśnych należących do wsi Radogoszcz powstała w 1793 r. trzecia osada olęderska – Żabieniec, położona na zachód od terenu dzisiejszego stadionu Start.

ДИВІТЬСЯ ТАКОЖ