W Fabryce Aktywności Miejskiej odbyło się niedawno spotkanie grupy seniorów z panią Joanną Modrzejewską, która podzieliła się rodzinnymi wspomnieniami. To pokrewieństwo jest o tyle ważne, że spośród dzieci Marii Konopnickiej jedynie syn Jan doczekał się potomstwa. Opowieści pani Joanny, która pracowała dawniej w CHZ „Textilimpex”, przybliżają postać sławnej prababci z nieco innej perspektywy, nie tylko jako wybitnej pisarki i działaczki społecznej doby pozytywizmu. Biografia Marii Konopnickiej to gotowy scenariusz na film fabularny, choć nie wiadomo, w jakim gatunku, bo elementy dramatu obyczajowego przeplatają się chwilami z horrorem i barwnym love story.
Życie to nie bajka
Maria Stanisława Konopnicka z d. Wasiłowska urodziła się 23 maja 1842 r. w Suwałkach, w rodzinie Józefa, obrońcy w Prokuratorii oraz patrona Trybunału Cywilnego Guberni Augustowskiej oraz Scholastyki z Turskich. Wraz z pięciorgiem rodzeństwa: Wandą, Janem, Laurą, Zofią i Jadwigą spędziła nad Czarną Hańczą pierwszych 7 lat życia. Potem Wasiłowscy wyjechali do Kalisza, gdzie urodziła się kolejna córka Celina.
Matka zmarła w 1854 r. i od tego czasu wychowaniem zajmował się ojciec, ale w klasztornej atmosferze. W latach 1855–1856 Maria pobierała nauki na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, gdzie zaprzyjaźniła się z Elizą Pawłowską (Orzeszkową). W 1862 r. wyszła za mąż za starszego o 12 lat, zubożałego szlachcica i patriotę Jana Jarosława Konopnickiego i zamieszkała w jego rodzinnym majątku w Bronowie, a później w Gusinie. Dobra były znaczne, lecz zaniedbane, a z każdym rokiem przybywało potomstwa. Państwo Konopniccy mieli w sumie ośmioro dzieci: Tadeusza (1863–1891), bliźnięta Stefana i Władysława (1863–1864), Stanisława (1865–1929), Zofię (1866–1956), Helenę (1867–1904), Jana (1868–1930) i Laurę (1872–1935). Patrząc na te daty, można sobie tylko wyobrazić trudy kolejnych porodów i opieki nad liczną dziatwą…
Kocham cię, życie…
Maria nie zrezygnowała ze swoich ambicji i zadebiutowała jako poetka w 1870 r. w tygodniku „Kaliszanin” wierszem „Zimowy poranek”, jednak sukces literacki przyniósł jej cykl poetycki „W górach”, który spotkał się z przychylną recenzją H. Sienkiewicza, co pozwoliło jej zaistnieć w środowisku. Od 1877 r. poetka wraz z sześciorgiem dzieci zamieszkała w Warszawie, co było nie lada wyzwaniem dla młodej kobiety, która postanowiła poświęcić się pracy literackiej. W latach 1884–1886 była redaktorką tygodnika „Świt” oraz odbyła pierwsze podróże do Włoch i Austrii. Kiedy dzieci podrosły, poetka postanowiła wyruszyć w świat. W 1890 r. wyjechała do Krakowa, gdzie poznała towarzyszkę życia, malarkę Marię Dulębiankę, z którą rozpoczęła swoją 20-letnią podróż po Europie przez Wiedeń. Monachium, Zurych czy Paryż.
Choć Maria nie uchodziła za piękność, miała wielu adoratorów. Jej nazwisko łączono m.in. z młodszym o 17 lat dziennikarzem Janem Gadomskim. Z kolei filozof i historyk Maksymilian Gumplowicz, mając 33 lata, zakochał się w starszej o 22 lata poetce i odrzucony w 1897 r. zastrzelił się przed hotelem w Grazu.
C’est la vie
Siwych włosów dodały Konopnickiej także kłopoty z córkami. Helena wykazywała oznaki zaburzeń psychicznych połączonych z kleptomanią i zagrożona wyrokami za kradzieże w sklepach trafiła do zakładu opiekuńczego dla chorych umysłowo. Z kolei najmłodsza córka, Laura, postanowiła zostać aktorką, co w tamtych czasach było kojarzone z lekkimi obyczajami. Matka pisała listy do dyrektorów teatrów, by jej nie zatrudniali z uwagi na stan zdrowia.
Maria Konopnicka zasłynęła jako autorka liryk, nowel i opowiadań o tematyce społecznej, ludowej, patriotycznej oraz dziecięcej. Szczególną sławę przyniosła jej pieśń „Rota”, którą opublikowano w 1908 r. i po raz pierwszy odśpiewano publicznie do muzyki Feliksa Nowowiejskiego 15 VII 1910 r. w trakcie uroczystego odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie.
W 1902 r. Konopnicka obchodziła jubileusz 25-lecia pracy literackiej. W darze od narodu otrzymała dworek w Żarnowcu na Podkarpaciu, gdzie zamieszkała z Marią Dulębianką. Zmarła 8 X 1910 r. we Lwowie i spoczęła na Cmentarzu Łyczakowskim. Żeby wymienić choćby z grubsza tytuły jej nowel, poematów, artykułów, wierszy czy bajek dla dzieci, potrzebna byłaby jeszcze jedna strona gazety, ale wiele tytułów znanych jest przecież kilku pokoleniom Polaków z lat dzieciństwa i lektur szkolnych.
